Nowe życie dawnego kasyna oficerskiego w Twierdzy Modlin

Wśród surowych murów Twierdzy Modlin wznosi się wyjątkowy budynek dawnego kasyna oficerskiego. Jeszcze przed kilku laty przypominający pałac obiekt był dostępny tylko dla nielicznych i stopniowo popadał w ruinę. Teraz znów żyje i każdy może go odwiedzić. Warto poznać tę perłę w koronie modlińskich fortyfikacji.

Kasyno zostało wzniesione przed I wojną światową. Decyzja o jego budowie zapadła w czasach pokoju, kiedy carscy oficerowie równie wiele czasu, co na doskonaleniu sztuki wojennej, spędzali na rozrywce. Architekt pozwolił sobie na rozmach, a nawet pewien luksus. Bo za taki należy uznać wyposażenie budynku w prąd elektryczny, ogrzewanie parowe, a nawet coś na kształt klimatyzacji. Nie szczędzono również środków na bogaty wystrój wnętrz, który – choć nadgryziony zębem czasu – zachował się do dziś i został pieczołowicie odrestaurowany.

Sala balowa z mazerunkami

Elewacja, wprawdzie nie tak surowa jak w pozostałych obiektach wojskowych, nie sprawia wrażenia szczególnie lekkiej i finezyjnej. Efektowniej prezentuje się wnętrze budynku – ono potrafi zachwycić. Z pewnością niezwykła jest reprezentacyjna klatka schodowa z misterną, kutą balustradą zakończoną smokami. Pięknie wygląda dawna sala balowa z bogatymi sztukateriami – w późniejszym czasie przekształcona w kinoteatr. Jednak największy zachwyt wzbudza obecna sala balowa, wcześniej pełniąca funkcję jadalni. Możemy w niej podziwiać m.in. imponujące mazerunki, czyli polichromie, które wyglądają tak, jakby były malowane na drewnie.

Ratunek dla dawnego kasyna oficerskiego w Twierdzy Modlin

Ogromny obiekt wraz z otoczeniem wymagał wielomilionowych nakładów finansowych. Przez sto lat kasyno było użytkowane przez wojsko. Z biegiem czasu przybywało warstw farby na ścianach i detalach architektonicznych. W efekcie z wolna zacierały się pierwotne i oryginalne wnętrza klubu oficerskiego. Powiększała się skala zaniedbań, a co za tym idzie – lista pilnych remontów. W końcu Agencja Mienia Wojskowego wystawiła budynek na sprzedaż. – Zabiegałem, by obiekt trafił pod opiekę Miasta, a nie w ręce prywatne. Udało się odkupić dawne kasyno oficerskie i postawiliśmy sobie za cel, aby je uratować: wyremontować i przywrócić mieszkańcom – mówi Jacek Kowalski, burmistrz miasta Nowy Dwór Mazowiecki. – Zależało nam na tym, aby była tu prowadzona działalność kulturalna i obiekt stał się jedną z głównych atrakcji turystycznych. Dodatkowo przewidzieliśmy w nim funkcjonowanie m.in. restauracji i kawiarni. Z budżetu Miasta wyłożyliśmy ogromne środki na ratowanie obiektu i przywrócenie mu świetności, jednak przedsięwzięcie udało się rozpocząć po uzyskaniu funduszy unijnych, które stały się niejako impulsem do podjęcia wyzwania – podkreśla.

Cztery projekty ratują kasyno

Ogrom inwestycji, ale też różnorodny ich charakter zaowocowały pomysłem podzielenia ich i sfinansowania w ramach aż czterech odrębnych projektów. Każdy z nich był realizowany ze wsparciem z Funduszy Europejskich. Jeden dotyczył kwestii kultury, drugi – rewitalizacji, zaś dwa pozostałe – turystyki. Wszystkie były jednak dużą wspólną inwestycją realizowaną przez jednego wykonawcę pod starannym nadzorem konserwatorskim ze strony Miasta i Urzędu Wojewódzkiego. Kiedy przystąpiono do prac, budynek był już wyłączony z użytkowania ze względu na fatalny stan techniczny. – Dzięki decyzji o zakupie budynku przez Miasto i rozpoczęciu realizacji projektów uratowaliśmy zabytek. Istniało realne zagrożenie, że dach zawali się do wnętrza sali teatralno-kinowej. W pierwszej kolejności zajęliśmy się więc wymianą oraz wzmacnianiem oryginalnej konstrukcji, gdyż ta część obiektu była w najgorszym stanie – mówi Bartosz Rogiński, główny specjalista w Wydziale Projektów Infrastrukturalnych Urzędu Miejskiego w Nowym Dworze Mazowieckim.

Ocalone carskie żyrandole

Zły stan dachu wpływał na kondycję wystroju. – Robiliśmy wszystko, aby uratować jak najwięcej oryginalnych polichromii i sztukaterii, mimo że łatwiej byłoby po prostu spisać je na straty i odtworzyć. Dlatego zdecydowana większość wystroju modlińskiego kasyna oficerskiego to oryginalne elementy, starannie odrestaurowane. Wśród nich uwagę zwracają carskie żyrandole, piękne drzwi z oryginalnymi klamkami i nadal działającymi zamkami oraz mazerunki. Te ostatnie zachwycają przede wszystkim na suficie dawnej jadalni, choć nie tylko. Wykonawca robót co chwilę stawał przed niespodziewanymi wyzwaniami. Pod warstwami farby odkrywane były nowe detale, o które należało zadbać. Na podstawie, wcześniej nieznanych, archiwalnych zdjęć odtwarzane były dodatkowe elementy dekoracyjne. Dlatego wygląd pomieszczeń reprezentacyjnych obiektu jest jeszcze bardziej zbliżony do tego z czasów carskich, kiedy powstawał – podkreśla Bartosz Rogiński.

Remont w trybie eko

Remont budynku nie polegał oczywiście wyłącznie na ratowaniu zabytkowej substancji. Należało wymienić w nim wszystkie instalacje i dostosować obiekt do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wykorzystano ponadstuletnie kanały wentylacyjne do nowej wentylacji mechanicznej, wymaganej w obiektach użyteczności publicznej. Powstała nowoczesna instalacja przeciwpożarowa. Zlikwidowano kotłownię, gdyż – z korzyścią dla środowiska – budynek został podłączony do miejskiej sieci ciepłowniczej. Teren wokół niego zagospodarowano i wzbogacono m.in. o roślinność, małą architekturę, stylową altanę, plac zabaw i boisko do gry w bule.

Nowe funkcje dawnego kasyna

– Obiekt będzie teraz tętnił życiem. Z myślą o tym już wcześniej zaprojektowano przestrzeń w taki sposób, aby w zależności od zapotrzebowania pomieszczenia pełniły różne funkcje. Może to być zarówno plan zdjęciowy do filmów, miejsce na ceremonię ślubną, szkolenia czy konferencje. Czas pokaże, do czego jeszcze będzie wykorzystany budynek z takim potencjałem – podsumowuje Bartosz Rogiński.

Dawne kasyno oficerskie zostało ponownie oddane do użytku we wrześniu 2023 r. Zarządza nim Nowodworski Ośrodek Kultury, który udostępnia go zarówno mieszkańcom, jak i turystom. Można je zwiedzać z przewodnikiem lub oglądać w asyście pracownika ośrodka kultury. Gotowe i w pełni wyposażone są pomieszczenia centrum informacji turystycznej, jak również specjalne sale zabaw dla dzieci. Niebawem ruszy też restauracja i kawiarnia. Sala teatralno-kinowa z widownią na 250 osób przyjmuje już pierwszych widzów na odbywających się koncertach i spektaklach teatralnych, a także seansach filmowych. Co ciekawe, widownię można zdemontować i w zależności od potrzeb zmienić w salę balową, jaką ta przestrzeń była sto lat temu. Taka „elastyczność” nie odnosi się wyłącznie do jednego pomieszczenia.

Marek Rokita

Projekt: Wzrost regionalnego potencjału turystycznego poprzez rewaloryzację dawnego kasyna oficerskiego w Twierdzy Modlin. Wartość projektu: ok. 6,7 mln zł. Dofinansowanie z UE: ok. 3,3 mln zł.