Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej w Węgrowie

Tak traktujemy planetę, jakbyśmy ją pożyczyli od następnego pokolenia – stwierdza burmistrz Węgrowa Paweł Marchela. Ten argument do niedawna pojawiał się jedynie w rozważaniach naukowych i w wielkiej polityce. Teraz o zmianach klimatycznych i ich przyczynach dyskutuje się także na poziomie samorządu. To dobrze, bo za tym idą konkretne działania.

Węgrów jest położony we wschodniej części Mazowsza, nad malowniczymi meandrami rzeki Liwiec. Władze miasta pozyskały z funduszy europejskich na lata 2014-2020 dofinansowanie na termomodernizację i zwiększenie efektywności energetycznej ośmiu budynków użyteczności publicznej w sześciu lokalizacjach (dwie szkoły podstawowe, przedszkole, Dom Dziennego Pobytu, Urząd Stanu Cywilnego i Urząd Miejski). Inwestycja była oczywiście poprzedzona audytami energetycznymi. Po realizacji przedsięwzięcia również wykonuje się takie badanie w celu sprawdzenia osiągniętych wskaźników. – Uzyskane wyniki w zakresie poprawy efektywności energetycznej w odniesieniu do stanu początkowego to 58,37 proc. – mówi burmistrz Węgrowa. – Kontynuowałem to, co zaplanowali poprzednicy. I wydaje mi się, że nie popsułem sprawy – uśmiecha się.

Oszczędności na rachunkach

Prace budowlano-remontowe w budynkach objęły m.in. ocieplenie stropodachów, ścian zewnętrznych, piwnic, a także wymianę okien i drzwi. Przeprowadzono także modernizację instalacji grzewczej, pomp ciepła, oświetlenia wewnętrznego, przegród stropów i poddasza oraz podłogi. Na dachach budynków pojawiły się kolektory solarne. Projekt zakładał poprawę efektywności energetycznej obiektów, co łączy się ze zmniejszeniem zużycia energii i obniżeniem kosztów eksploatacji obiektów.

Podany przez burmistrza wskaźnik wzrostu efektywności energetycznej to wartość uśredniona dla wszystkich obiektów. Jest to sporo więcej niż wymagane w programie minimum, czyli 25 proc. Do wyobraźni znakomicie przemawiają oszczędności wynikające ze zmniejszenia zużycia energii elektrycznej i cieplnej. Tylko dla Szkoły Podstawowej nr 2, gdzie przeprowadzono najwięcej prac modernizacyjnych, w 2020 r. wyniosły one 267 625,44 zł. Dla wszystkich obiektów roczna oszczędność, według cen z audytów z 2020 r., wyniosła 432 704,18 zł. Przy tak wysokiej efektywności inwestycja szybko się zwróci (koszty kwalifikowane to ok. 6,3 mln zł, w tym dofinansowanie nieco ponad 5 mln zł).

Mniej gazów cieplarnianych

Rezultatem zrealizowanego projektu było także zwiększenie komfortu przy korzystaniu z placówek przez młodzież, rodziców, nauczycieli i klientów obiektów samorządowych. Dodatkowo poprawiła się estetyka przestrzeni miejskiej i zmniejszyło się negatywne obciążenie dla środowiska naturalnego.

Wskaźnik redukcji emisji gazów cieplarnianych w związku z realizacją inwestycji łącznie dla wszystkich obiektów oszacowano na 382,96 Mg CO₂. Jest to równoważne mniej więcej z czterema przelotami nowoczesnym samolotem Boeing 787-9 Dreamliner na trasie Londyn – Nowy Jork (5540 km). Jest to krok w dobrym kierunku, ponieważ każda redukcja zmniejsza potencjalne obciążenie środowiska, a w efekcie tempo niekorzystnych zmian klimatu.

Miasto aktywne

W Węgrowie w celu uświadomienia mieszkańcom negatywnych skutków ocieplenia klimatu realizowane są też inne działania. – Mamy zainstalowane na terenie miasta czujniki monitorujące jakość powietrza i na tablicach umieszczonych w przestrzeni publicznej można obserwować, jaki jest stan powietrza w danym momencie w określonej dzielnicy miasta. Prowadzimy wymianę systemów ogrzewania w budynkach komunalnych oraz wspieramy wymianę przestarzałych urządzeń grzewczych w budynkach prywatnych poprzez to, że uruchomiliśmy w urzędzie punkt programu „Czyste Powietrze”, by mieszkańcom ułatwić składanie wniosków o dofinansowanie na wymianę źródła ciepła – mówi Paweł Marchela.

Przyszłość planety

Od konkretów na chwilę przechodzimy do bardziej ogólnych rozważań. – Tak traktujemy planetę, jakbyśmy ją pożyczyli od następnego pokolenia – mówi burmistrz Węgrowa. To nawet gorzej niż życie na kredyt spłacany przez kolejne pokolenia. Nie pozwalając odtwarzać się naturalnym zasobom Ziemi, naruszyliśmy równowagę, która może się zakończyć katastrofą.

– Powinniśmy postępować tak, by planetę pozostawić po sobie przynajmniej w nie gorszym stanie, niż ją mieliśmy. To młodzi będą żyć w tej rzeczywistości, którą – jak nam się wydaje – kształtujemy dla nich. Nie uciekniemy przed działaniami wpisującymi się w sferę tzw. zielonych inwestycji. Właśnie teraz budujemy drogę osiedlową i prowadzę dyskusje z częścią swoich radnych, którzy chcieliby dołożyć chodnik. Ja – może wbrew prostej logice – proponuję, by kłaść mniej betonu, a urządzić tam więcej zieleni – dodaje Paweł Marchela.

Gospodarka wodna

Burmistrz tłumaczy, że miasto jest położone w tak zwanym Obniżeniu Węgrowskim. Różnica poziomów między Węgrowem a najbliższą miejscowością Ruchna wynosi ponad 40 metrów. Wspomina podtopienia spowodowane opadami deszczu. – Miasto dynamicznie się rozrasta w kierunku tej miejscowości. Mamy plan związany z zapewnieniem bezpieczeństwa, odwodnieniem, ale za chwilę priorytetem będzie utworzenie jakiegoś zbiornika retencyjnego, a nie budowa kolejnego kilometra ulicy w tym miejscu. Konieczne będzie przekonanie mieszkańców i radnych, że najpierw musimy pomyśleć o zagospodarowaniu wody, która będzie spływać w kierunku miasta, a w dalszej kolejności szukać pieniędzy na budowę dróg. Ciężko się z tym przebić, bo potrzeb jest wiele – konstatuje Paweł Marchela.

Plany

Gmina przygotowuje nową strategię. Wśród inwestycji planowanych na nową perspektywę finansową UE jest wiele takich, których celem jest ochrona środowiska i korzystanie z odnawialnych źródeł energii. – Chcemy pójść w rozwój naszych terenów zielonych. Mamy zalew o powierzchni nieco ponad 7 ha. Czas pandemii pokazał, jak bardzo potrzebne jest takie miejsce. Chcemy rozwijać turystykę kajakową i w tym celu wykupiliśmy fragment terenu nad Liwcem. Tam można wygospodarować miejsce na przystań kajakową. Myślimy o utworzeniu kawałka plaży, ale w związku z tym trzeba doprowadzić media, by postawić toaletę i zainstalować oświetlenie – opowiada o planach.

Te idą jeszcze dalej.– Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad podjęła już decyzję o budowie ścieżki pieszo-rowerowej, w związku z czym połączone zostaną Miedzanka (a w nieodległej perspektywie, mam nadzieję, również Stara Wieś), Liw i Węgrów. Turyści, w tym weekendowi, będą przyjeżdżać do Węgrowa, gdzie są wspaniałe zabytki. Stąd będą mogli wybrać się na wycieczkę w okolice rowerem, korzystając z tutejszych wypożyczalni i bazy noclegowej. Jest więc perspektywa na rozwój małego biznesu – mówi o przyszłości Paweł Marchela.

Tytuł „Lider Zmian” dla Węgrowa wydaje się jak najbardziej zasłużony, i to nie tylko za świetnie zrealizowany projekt termomodernizacji, ale również spojrzenie na przyszłość gminy z uwzględnieniem celów zrównoważonego rozwoju.

Jerzy Gontarz