Od centrum naukowego do rewolucji w edukacji

Centrum Nauki Kopernik w Warszawie rewolucjonizuje metody nauczania! Pracownia Przewrotu Kopernikańskiego (PPK) to jego nowa inicjatywa, która ma zmienić sposób prowadzenia lekcji i wprowadzić nowoczesny system edukacji. To więcej niż projekt – to idea, by doświadczenia i sukcesy Centrum Nauki Kopernik wzbogaciły codzienne życie uczniów i nauczycieli w szkołach. PPK to przyszłość edukacji, która już się zaczęła!

Centrum Nauki Kopernik (CNK) jako jedna z najpopularniejszych atrakcji w Warszawie przyciąga rocznie ponad milion odwiedzających, którzy chcą zobaczyć, doświadczyć i zgłębić fascynujące tajemnice świata nauki. Ten sukces stał się motywacją, by rozszerzyć działalność CNK dzięki utworzeniu Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego (PPK lub Pracownia). Jest to miejsce, w którym pracownicy CNK prowadzą badania, realizują projekty i wydarzenia mające na celu rozwijanie nowych form nauczania i komunikacji naukowej. Działalność PPK obejmuje tworzenie eksponatów, pomocy edukacyjnych, opracowywanie scenariuszy zajęć oraz badanie użyteczności gotowych produktów. Ponadto Pracownia udoskonala sposoby komunikacji naukowej i metody projektowania rozwiązań edukacyjnych przy udziale przyszłych użytkowników – nauczycieli i uczniów. Budowę PPK dofinansowano z Funduszy Europejskich.

Jak przenieść to, co udaje się w Centrum Nauki Kopernik, do szkół i uczynić z tego codzienne doświadczenie uczniów oraz nauczycieli? Decyzja o utworzeniu nowej części Centrum – Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego – wynikała z potrzeby kształtowania nowoczesnego systemu edukacji.

Ciekawość to pierwszy krok do podniesienia kompetencji

Rozwój nowego obszaru działalności doskonale wpisuje się w misję CNK. Powstało ono po to, aby w dzieciach i młodzieży rozbudzać ciekawość naukową i rozwijać kompetencje niezbędne w dorosłym życiu. O początkach tej inicjatywy pisaliśmy w numerze 1/2021.

– Naszą pracę budujemy na doświadczeniach „Kopernika” – mówi dr Ilona Iłowiecka-Tańska, dyrektor PPK. I dodaje: – Po pierwsze, chodzi nam o żywe laboratorium codziennej obserwacji zwiedzających, którzy z własnej woli chcą eksperymentować. I poznawać dziedziny nauki kojarzące się im raczej z wysiłkiem i trudnością zrozumienia niż radością odkrywania. Po drugie, dążymy do opracowywania rozwiązań inspirujących do takiej aktywności. „Kopernik” kilka lat przed otwarciem Pracowni tworzył eksponaty i pomoce edukacyjne. Trzecim wreszcie elementem są partnerstwa umożliwiające skalowanie rozwiązań i docieranie z nimi do szkół i miejsc poza naszym Centrum.

Nauka czasem trudna, ale nigdy nudna

Nowy oddział „Kopernika” zajmuje się badaniami i rozwojem rozwiązań edukacyjnych pomagających uczyć się i nauczać innych. Jak przekonuje dyrektor PPK, w Polsce niezwykle potrzebne jest miejsce, które jednocześnie prowadzi prace badawczo-rozwojowe i potrafi współpracować z innymi instytucjami edukacyjnymi.

– Jak wykorzystać naturalną ciekawość i chęć podążania za tym, co kogoś fascynuje czy intryguje, w rozwiązaniach edukacyjnych do zastosowania w szkole lub przedszkolu? Jak projektować przestrzeń klasy, żeby sprzyjała eksperymentowaniu? W jaki sposób współpracować z nauczycielami i edukatorami, żeby wspólnie tworzyć nowoczesną edukację? – pyta dr Ilona Iłowiecka-Tańska. Podsumowuje w ten sposób cele, dla których powołano do życia PPK. – Naszym marzeniem jest, by w Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego powstawały rozwiązania, które sprawią, że uczniowie będą mieli korzystne warunki do rozwoju kompetencji – podkreśla dyrektor placówki.

Praca w warsztatach wre

Obok Centrum Nauki Kopernik powstał nowy budynek, siedziba Pracowni. Posiada trzy kondygnacje naziemne i jedną podziemną, a jego łączna powierzchnia wynosi ok. 6 tys. m². Jednocześnie może pomieścić 600 osób. Na najwyższym poziomie znajdują się biura i miejsca spotkań, gdzie rodzą się pomysły i krystalizują idee. Na niższym piętrze sprawdza się, czy można je zrealizować. W bogato wyposażonych laboratoriach i warsztatach praca wre. Znajdują się tam m.in.: stolarnia, CNC (komputerowe sterowanie urządzeń numerycznych), drukarka 3D, kilkadziesiąt mikroskopów, robotów i dziesiątki innych narzędzi. To prawdziwe serce Pracowni, gdzie idee przybierają fizyczne kształty.

Na parterze usytuowana jest arena ostatniego etapu badawczego. – Ulokowaliśmy tu sale spotkań i pracownie. To miejsce do badań fokusowych. Możemy tutaj efekty naszej pracy pokazać, przetestować, a także porozmawiać o tym, co inni myślą o naszych rozwiązaniach – mówi Ilona Iłowiecka-Tańska. Po przejściu przez ostatni etap ucieleśnione idee mogą już opuścić Pracownię i wyruszyć w świat.

Ta przestrzeń jest przeznaczona nie tylko dla profesjonalistów z „Kopernika”, ale także zainteresowanych instytucji i firm, np. naukowców i nauczycieli z Mazowsza oraz całej Polski. – Jeśli ktoś ma pomysł, znajdzie tu infrastrukturę, która pomoże mu go rozwinąć – zachęca Ilona Iłowiecka-Tańska.

Fabryka innowacji

W Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego zastosowano nowatorskie i proekologiczne koncepcje już na etapie planowania i budowy. Plany budynku wykonano w technologii 3D. Cały obiekt jest otulony przezroczystymi poduszkami z membrany ETFE. To innowacyjne tworzywo doskonale imituje szkło i zapewnia znakomitą izolację termiczną. Dzięki niemu budynek jest lżejszy, lepiej doświetlony, bardziej wyciszony, a przede wszystkim energooszczędny. W zależności od potrzeb jego elewacja może się nagrzewać albo chłodzić pomieszczenia, co przyczynia się do oszczędności. Zastosowano również inne przyjazne dla środowiska rozwiązania, m.in.: zamknięty system zagospodarowania wody deszczowej i farmę fotowoltaiczną na dachu.

Kuźnia przyszłości

PPK już prowadzi m.in. pierwsze badania dotyczące optymalnej aranżacji przestrzeni sali lekcyjnej. Skupiają się one chociażby na tym, jak ustawić meble oraz jak wykorzystywać w klasie nowinki technologiczne, żeby stworzyć najlepsze warunki do komunikacji, współdziałania uczniów i nauczyciela. – Szukamy optymalnego rozwiązania do zastosowania w szkole, jaką znamy. Z jej potrzebą dyscypliny i kontroli, ale też wolności, twórczości i aspiracjami, jakie mamy wobec rozwoju kompetencji uczniów – mówi Ilona Iłowiecka-Tańska.

Czy Pracownia Przewrotu Kopernikańskiego przyniesie rewolucję w podejściu szkoły do ucznia? Teraz na pewno są do tego odpowiednie warunki i środki. Droga do kompetencji przyszłości została otwarta.

Marek Rokita

Dr Ilona Iłowiecka-Tańska, dyrektor Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego: Ideą przewodnią Pracowni jest rozwój kompetencji. Dla nas Europejski Rok Umiejętności trwa cały czas. Zgodnie z naszą misją inspirujemy do doświadczania, rozumienia świata i odpowiedzialnego działania. Właśnie dlatego chcemy wspierać rozwój kompetencji krytycznego myślenia, uczenia się, współpracy, komunikacji w kontekście nauk przyrodniczych. Z nimi ludzie będą potrafili kształtować świat przyjazny dla siebie i natury, rozwijając i stosując naukę.