Usługi opiekuńcze w Ostrowi Mazowieckiej

Osoby opiekujące się starszymi ludźmi niestety często przekonują się, że u ich podopiecznych zarówno choroby wieloletnie, jak i rozwijające się od niedawna nie ustąpią, a nawet będą się pogłębiać. Doświadczenie i wiedza w takich sytuacjach na niewiele się zdają. Opiekunowie także potrzebują pomocy. Wsparcie psychologiczne dla nich jest wówczas kluczowe – przyznają pomysłodawcy i realizatorzy projektu „Rozwój systemu usług opiekuńczych na terenie miasta Ostrów Mazowiecka”.

Choć do projektu mogły przystąpić niesamodzielne osoby dorosłe w każdym wieku, najliczniejszą grupę stanowili seniorzy: 60+, 80+, a nawet 90+. W przypadku osób młodych, około 20. roku życia, ich niepełnosprawność była wrodzona lub wynikała z uszkodzeń spowodowanych przez wypadki komunikacyjne. Dobitnie to pokazuje niekorzystne zmiany demograficzne, w tym starzenie się społeczeństwa.

Społeczeństwo się starzeje

– Nie jesteśmy odosobnieni, większość gmin ma ten sam problem. Jako pracownik socjalny nieustannie przekonuję się, jak zmienia się struktura społeczeństwa. Jak przybywa nam osób starszych, niesamodzielnych, potrzebujących pomocy – mówi Barbara Szrejber, koordynatorka projektu realizowanego w Ostrowi Mazowieckiej. – Osoby chętne do udziału znaleźliśmy z łatwością. Wystarczyło, że m.in. za pośrednictwem pracowników socjalnych, Polskiego Czerwonego Krzyża i strony internetowej rozeszła się w terenie informacja, że Miasto organizuje usługi opiekuńcze dla naszych mieszkańców. Zainteresowanie było ogromne. Nie mieliśmy wręcz możliwości przerobowych. Najczęściej zgłaszali się członkowie rodzin z prośbą o wsparcie dla najbliższych – dodaje.

Założenia projektu dofinansowanego z funduszy europejskich na lata 2014-2020 w ogólnym zarysie były następujące: 92 osoby niesamodzielne skorzystają z usług opiekuńczych lub teleopieki, wsparcia psychologicznego (a niekiedy i psychiatrycznego), rehabilitacji i działań asystenckich. Uruchomiono także wypożyczalnię sprzętu rehabilitacyjnego. Pomoc zaoferowano również 30 osobom sprawującym opiekę nad osobami niesamodzielnymi. W ramach planowanych działań miały one zostać objęte: szkoleniami edukacyjnymi, zajęciami w ramach grup wsparcia oraz poradnictwem psychologicznym. Jednak zamierzone działania dla tej grupy musiały zostać zmodyfikowane na takie, które będą zgodne z ich rzeczywistymi potrzebami.

Czas wytchnienia dla opiekuna

Praktyka czyni mistrza. Wstępne założenia dotyczące charakteru czy zasięgu wsparcia merytorycznego i psychologicznego udzielanego opiekunom faktycznym bardzo szybko zostały zweryfikowane. – Nam się wydawało, że powinniśmy opiekuna przeszkolić, jak należy osobę starszą przewijać, masować, układać, pielęgnować. Tymczasem zwykle okazywało się, że osoby, które na co dzień sprawują opiekę nad osobami niesamodzielnymi, doskonale sobie z tym radzą. One już nauczyły się zajmować seniorem np. po udarze, wylewie lub z innym schorzeniem. Jeśli ktoś kilka lat sprawuje opiekę, tłumaczenie mu zasad pielęgnacji mija się z celem. I pod tym kątem musieliśmy zmienić nasze działania projektowe, dostosować je do potrzeb tej grupy – przyznaje Barbara Szrejber.

Okazało się bowiem, że opiekunowie najbardziej potrzebują wsparcia psychologicznego oraz poświęcenia im czasu. Rozmowa z drugą osobą, w tym z psychologiem, rozładowuje frustracje, pozwala złagodzić zmęczenie, a niekiedy wręcz leczy. – Bezcenne dla opiekuna było to, że był ktoś, kto miał czas wyłącznie dla niego, z kim mógł się podzielić przeżyciami związanymi z opieką (i złymi, i dobrymi), nie spieszył się, był cierpliwy, pozwolił oderwać się od opieki nad chorym – podkreśla koordynatorka projektu.

Pomoc dla opiekuna

Realizacja działań przypadła na trudny okres rozwoju pandemii. Panika, dezorientacja, wiele niewiadomych – w tak silnych emocjach psycholog był niezbędny. W niektórych sytuacjach włączano również wizyty lekarza psychiatry w miejscu zamieszkania. O taką możliwość dopytywali uczestnicy projektu, ale też niejednokrotnie psycholog sugerował konieczność włączenia leczenia psychiatrycznego, farmakologicznego.

Kompleksowa pomoc

Siłą projektu była jego kompleksowość – oferowanie usług opiekuńczych: rehabilitanta, psychologa, lekarza psychiatry, asystenta-pracownika socjalnego, który pomagał np. w sprawach urzędowych, ale też pilnował wykupienia leków, terminu wizyt u lekarza.

W rehabilitacji i opiece nad osobą niesamodzielną niezbędny także jest sprzęt ułatwiający pielęgnację i w znacznym stopniu ją usprawniający. Tego typu urządzenia (jak np. podnośnik transportowo-kąpielowy) są zwykle bardzo drogie, dlatego tak ważna jest możliwość ich wypożyczenia, nauczenia się obsługi i korzystania z nich. Z uruchomionej wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego po zakończeniu projektu korzystają mieszkańcy Ostrowi Mazowieckiej. Sprzęt jest nadal w użyciu, tyle że stale zmienia właścicieli, co pokazuje, jak bardzo jest potrzebny.

Teleopieka

Nowoczesną formą pomocy była też tzw. teleopieka, którą zapewniała bransoletka z wbudowanym komunikatorem głosowym i czujnikiem upadku. – Te urządzenia były spięte z telefonami członków rodzin. W sytuacji upadku, niepokoju senior włączał przycisk i łączył się z członkiem rodziny lub centrum teleopieki, gdzie dyżurny oceniał, jaka pomoc jest potrzebna w danej sytuacji, czy np. pod dany adres trzeba wysłać karetkę. Opaski teraz są wypożyczane zainteresowanym osobom – mówi Agnieszka Gwardiak, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ostrowi Mazowieckiej. Ogromną zaletą modelu usług opiekuńczych wypracowanego w ramach projektu była różnorodność i komplementarność form wsparcia. Najważniejsze było jednak to, że zarówno chorzy, jak i ich opiekunowie mają poczucie, że nie są skazani na samotność.

Agata Rokita