#15 lat w UE. Korzystny bilans!
To już 15 lat! W czerwcu 2003 r. Polacy wzięli udział w referendum decydującym o przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Na pytanie „Czy wyraża Pan/Pani zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej?” 77,45% głosujących odpowiedziało twierdząco. Rok później – 1 maja 2004 r. – na mocy traktatu akcesyjnego z 16 kwietnia 2003 r. Polska została oficjalnym członkiem Unii Europejskiej.
Uzyskanie statusu pełnoprawnego członka Unii Europejskiej (UE) nie było łatwe. Już w lutym 1994 r. wszedł w życie (podpisany w grudniu 1991 r.) Układ Europejski, ustanawiający stowarzyszenie Polski ze Wspólnotami Europejskimi. W 1998 r. zaczęliśmy negocjowanie naszego członkostwa. Sześcioletnie rozmowy były mozolne i koncentrowały się na dostosowywaniu naszego prawodawstwa do unijnego. Z dzisiejszej perspektywy nie mamy wątpliwości, że ten trud się opłacił.
Przez 15 lat członkostwa w UE Polska odniosła niebagatelny sukces. – Te ostatnie 15 lat to chyba najlepszy w historii czas dla naszego kraju, dla Mazowsza również – podkreślił marszałek Adam Struzik podczas konferencji prasowej w Płocku w kwietniu br. – Minione 30 lat to głębokie zmiany polityczne, gospodarcze, społeczne, przy czym ostatnie 15 lat członkostwa w Unii Europejskiej doprowadziło do zmiany cywilizacyjnej.
Wejście do Unii było postrzegane przez wielu Polaków jako nieunikniona konsekwencja zmian systemowych, zapoczątkowanych pod koniec lat 80. ubiegłego wieku. Jednocześnie można je uznać za zwieńczenie procesu przemian i zarazem potwierdzenie miejsca Polski w Europie.
Rozwój dzięki pomocy z UE
Najbardziej zauważalne zmiany jak: niemal 15,5 tysiąca kilometrów wybudowanych i zmodernizowanych autostrad, dróg ekspresowych, dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, prawie 4,5 tysiąca wybudowanych lub zmodernizowanych linii kolejowych, ponad 7,5 tysiąca kilometrów sieci wodociągowej, przeszło 450 nowych oczyszczalni ścieków, objęcie wsparciem prawie 2,7 milionów bezrobotnych zawdzięczamy właśnie funduszom europejskim. Polska była, jest i pewnie pozostanie największym beneficjentem funduszy z Unii Europejskiej. Dane Ministerstwa Finansów za okres od 2004 r. do marca 2019 r. pokazują, że z unijnego budżetu pozyskaliśmy 163,7 mld euro, wpłacając jednocześnie do niego 53,7 mld euro. Oznacza to, że otrzymaliśmy ponad trzykrotnie więcej niż wpłaciliśmy, a bilans netto wynosi niemal 110 mld euro.. Dostaliśmy więcej pieniędzy w cenach bieżących niż cała Europa Zachodnia otrzymała z Planu Marshalla.
Mniej więcej dwie trzecie z tych pieniędzy zostało przeznaczonych na realizację Polityki Spójności, czyli na wyrównywanie różnic potencjałów między regionami. Pozostała część to wsparcie w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.
– Dlatego najbardziej widać te pieniądze w terenie. Najwięcej pieniędzy, aż 36%, czyli około 210 mld zł, to środki, które były skierowane na dostępność terytorialną, na dostępność transportową: na drogi, na ich modernizację, na budowę nowych, na kolej, na lotniska. Jest to zdecydowanie największa nasza pozycja wydatkowa. Drugą taką dużą pozycją wydatkową są środki na tzw. kapitał ludzki, czyli na podnoszenie kwalifikacji, na rozwój, ale też na przedszkola, żłobki w naszym kraju, na integrację społeczną. Na to przeznaczyliśmy 19% z unijnych środków – tłumaczył w przededniu 15. rocznicy minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński. w rozmowie z Sylwią Zadrożną na antenie Polskiego Radia – Trzecim obszarem, gdzie było skierowanych najwięcej pieniędzy, był rozwój przedsiębiorczości, rozwój firm, szczególnie tych małych i średnich, inwestycje w firmach. Również na innowacje, czyli na nowe produkty, na nowe usługi oraz na badania i rozwój. Na to skierowaliśmy 97 mld zł i to stanowiło 17% tych środków w ramach Polityki Spójności.
Mazowsze w europejskiej czołówce
– Fundusze europejskie inwestowane są w szpitale, drogi, transport publiczny, efektywność energetyczną, a także zwiększają konkurencyjność przedsiębiorstw. To także środki na inicjatywy społeczne, edukacyjne i rozwój rynku pracy. Efekty ponad 11,3 tys. projektów widać niemalże w każdej dziedzinie życia. Bez funduszy unijnych tak szybki rozwój gospodarczy nie byłby możliwy – podkreśla Mariusz Frankowski, dyrektor Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Programów Unijnych.
Dynamiczny rozwój naszego regionu znajduje odzwierciedlenie w oficjalnych statystykach Unii Europejskiej. Według ostatnich danych Eurostatu, w 2016 r. PKB w przeliczeniu na mieszkańca, według standardów siły nabywczej (PPS), wynosiło dla Mazowsza 109% średniej unijnej, podczas gdy osiem lat wcześniej – 82%. To oznacza wzrost o 27 punktów procentowych. Taki wynik pozwolił zająć czwarte miejsce wśród 276 regionów UE pod względem tempa rozwoju gospodarczego. Mazowsze wyprzedziły tylko stołeczny region Irlandii, region wydzielony z części Londynu – tamtejsze City oraz stołeczny region Rumunii.
– Na Mazowszu wytwarzane jest 24% całego polskiego PKB. To jest skutek niebywałego rozwoju przedsiębiorczości – akcentuje marszałek Adam Struzik.
Fundusze UE dobrze wydane
Wsparcie pochodziło głównie z programów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). W okresie programowania 2004-2006 głównym narzędziem finansowym realizacji działań mających na celu rozwój województwa mazowieckiego był Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006 (ZPORR). Sfinansowano z niego łącznie 1376 projektów o całkowitej wartości 2,4 mld zł. Połowę tej kwotę pokryło wsparcie z EFRR i EFS, stanowiąc 10,9% całkowitej alokacji w ramach ZPORR dla Polski. Była ona największa ze wszystkich województw. Pieniądze zostały przeznaczone głównie na inwestycje drogowe o charakterze lokalnym i regionalnym (460,2 ml zł dofinansowania EFRR), projekty z zakresu ochrony środowiska o charakterze lokalnym i regionalnym, dotyczące m.in. zaopatrzenia w wodę, działań przeciwpowodziowych czy dotyczących zagospodarowania odpadów oraz budowy oczyszczania ścieków (160,4 mln zł), wzmacnianie zasobów ludzkich – m.in. programy stypendialne, reorientacja zawodowa, kształcenie ustawiczne (prawie 157 mln zł), rozwój infrastruktury edukacyjnej (ponad 99 mln zł).
W kolejnych perspektywach jeszcze więcej funduszy trafiało do regionu. W latach 2007-2013 dzięki realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego dofinansowanie na łączną kwotę 7,4 mld zł uzyskało 2,4 tys. projektów. Ponad 4 mld zł otrzymali beneficjenci z regionu w ramach komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Dziewięć priorytetów PO KL było realizowanych zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym. W ramach komponentu centralnego dofinansowano przede wszystkim projekty podnoszące efektywność struktur i systemów instytucjonalnych, natomiast pieniądze komponentu regionalnego przeznaczono na wsparcie dla osób i grup społecznych – bezrobotnych i biernych zawodowo, zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także na podnoszenie kompetencji pracowników i osób kształcących się w systemie oświaty. Wsparciem z PO KL objętych zostało ponad 700 tys. osób z regionu, prawie 23 tys. firm oraz 3,5 tys. szkół i przedszkoli.
Na lata 2014-2020 Mazowsze na realizację RPO WM uzyskało ponad 8 mld zł. Pod koniec czerwca br. liczba podpisanych umów na realizację projektów przekroczyła 2,7 tys. – ich wartość dofinansowania wyniosła ponad 6 mld zł.
Transformacja Mazowsza: sukcesy, innowacje i rozwój
Wśród tysięcy zrealizowanych przedsięwzięć można pokusić się o wspomnienie kilku flagowych projektów, które odmieniły region np. budowa Portu lotniczego Warszawa Modlin, nowe pociągi Kolei Mazowieckich, wyposażenie w sprzęt Kliniki „Budzik” czy też program badań przesiewowych słuchu dla uczniów pierwszych klas, realizowany przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach. Z europejskiego finansowania na dużą skalę skorzystało wiele mazowieckich firm, które dzięki funduszom mogły nie tylko rozwinąć skrzydła poprzez unowocześnienie sprzętu, wprowadzić nowe produkty i usługi, ale również uczestniczyć w międzynarodowych targach i nawiązywać nowe biznesowe kontakty. Z myślą również o przedsiębiorcach (tych przyszłych lub dopiero raczkujących), powstały nowoczesne instytucje wsparcia biznesu – inkubatory, które dbają o możliwie najlepsze warunki do rozpoczęcia i rozwijania działalności gospodarczej. W tym miejscu warto przypomnieć takie projekty, jak Centrum Kreatywności Targowa, Centrum Przedsiębiorczości Smolna, Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej, a także Płocki Park Przemysłowo-Technologiczny, które stawiają na rozwój biznesu bazujący na nowoczesnych technologiach. Podniesienie standardów pracy naukowców umożliwiły z kolei inwestycje w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju w Świerku, Centrum Badawczym PAN w Jabłonnie czy Instytucie Lotnictwa i Centrum Badań Biomedycznych SGGW.
Pamiętajmy, że wsparcie z funduszy europejskich uzyskało także wiele instytucji kultury, które dbają o tożsamość historyczną i kulturową Mazowsza. Jednymi z większych beneficjentów funduszy są np. Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu, Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum Warszawy wraz ze swoimi oddziałami i wiele, wiele innych mazowieckich instytucji kultury. Swoje oblicze zmieniły m.in.: Cytadela Warszawska, Miejski Ogród Zoologiczny w Płocku czy Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry.
Miejscem prezentacji przemiany naszego regionu jest Forum Rozwoju Mazowsza, którego jubileuszowa 10. edycja odbędzie się 16 i 17 października, w Centrum Konferencyjnym MsMermaid w Warszawie. Zapraszamy!
Andrzej Szoszkiewicz