Nie truj – chroń powietrze

Z bezpośrednich dotacji programu regionalnego na redukcję zanieczyszczeń powietrza nie każdy może skorzystać. Jest jednak co najmniej kilka interesujących źródeł finansowania inwestycji, których efektem ma być ochrona powietrza i wzrost efektywności energetycznej budynków. Przyjrzeliśmy się instrumentom zwrotnym oraz ofercie skierowanej do gospodarstw domowych.  

Dotacjami z działania 4.3 „Redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza” nie sposób obdzielić wszystkich potrzebujących na Mazowszu. Dlatego poszukaliśmy innych instrumentów, takich jak preferencyjne pożyczki i kredyty. Są wśród nich dwa stworzone dzięki środkom RPO WM. Mogą z nich korzystać przede wszystkim jednostki samorządu, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe i rozmaite instytucje. Tymczasem za emisję pyłów i innych zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery w bardzo dużym stopniu odpowiadają domy jednorodzinne. Więc tym razem również podajemy garść informacji o wsparciu, po które możesz sięgnąć jako osoba fizyczna, np. właściciel domu. 

Rewitalizacja z efektem eko

Zacznijmy od programu o ładnie brzmiącym akronimie JESSICA 2. Pod nim kryją się preferencyjne pożyczki na rewitalizację. JESSICA wspiera przedsięwzięcia wynikające bezpośrednio z programu rewitalizacji dla danego obszaru, na którym realizowany jest projekt. Jest to narzędzie do wprowadzania zmian społeczno-gospodarczych. Realizowane w ramach programu inwestycje w budynki użyteczności publicznej i mieszkaniowe muszą prowadzić do wzrostu efektywności energetycznej. Obejmują zatem także działania termomodernizacyjne. O wsparcie z JESSICA 2 mogą się ubiegać m.in. przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, samorządy, a także spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe.  

JESSICA 2 obecnej perspektywie (lata 2014-2020) pozwala sfinansować dwa typy projektów. Jednym z nich jest „Odnowa tkanki mieszkaniowej budynków wielorodzinnych”. W ramach projektów typu drugiego finansowaniem może być objęta część wspólna budynków wielorodzinnych. Dopuszcza się wyjście poza części wspólne budynków mieszkalnych, jeśli taka konieczność wynika z audytu energetycznego.  

BGK udziela finansowania na preferencyjnych warunkach – oprocentowanie pożyczki to nawet 0,25% w skali roku, bez dodatkowych opłat i prowizji. Maksymalna kwota jednej pożyczki to 20 mln zł (finansowanie nawet do 100% kosztów kwalifikowanych), a okres spłaty może wynieść nawet do 15 lat, z karencją w spłacie do 4 lat od rozpoczęcia realizacji inwestycji. Samorząd województwa mazowieckiego na preferencyjne pożyczki przeznaczył ok. 103 mln zł, zaś BGK – ok. 28 mln zł. Z całej puli ponad 130 mln zł ok. 40 mln zł przeznaczono na rewitalizację wielorodzinnych budynków mieszkalnych.  

Nowe ciepło w Piasecznie  Dzięki pożyczce z Inicjatywy JESSICA (wdrażana w poprzedniej perspektywie) Przedsiębiorstwo Ciepłowniczo-Usługowe Piaseczno Sp. z o.o. wybudowało nową i zmodernizowało istniejącą część sieci ciepłowniczej oraz kotłownię. Spółka miejska zamontowała w niej ekonomizer, czyli urządzenie służące do odzysku ciepła ze spalin. Znacząco poprawiła się efektywność energetyczna istniejącej infrastruktury w Piasecznie. Rozbudowa sieci pozwoliła przyłączyć nowych odbiorców, co przełożyło się na ograniczenie niskiej emisji. Piaseczno aktywnie działa na rzecz obniżenia niskiej emisji, np. udzielało wsparcia finansowego na wymianę źródeł ciepła na ekologiczne oraz na przyłączanie odbiorców do sieci ciepłowniczej. Wartość projektu „Modernizacja i rozbudowa sieci ciepłowniczej w Piasecznie” wyniosła 6,34 mln zł, w tym pożyczka stanowiła 4,70 mln zł.

A jeśli nie masz programu rewitalizacji? 

Posiadanie lokalnego czy gminnego programu rewitalizacji to istotny wymóg. Większość budynków w miastach i gminach znajduje się poza obszarami rewitalizacji. Zarząd Województwa Mazowieckiego przy współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym stworzył narzędzie dla tych, którzy chcą się skoncentrować jedynie na poprawie efektywności energetycznej. Jest to kredyt preferencyjny służący zwiększeniu efektywności energetycznej skierowany do jednostek sektora publicznego i mieszkaniowego, w tym do wspólnot mieszkaniowych.  

Kto może skorzystać z preferencyjnego kredytu?  

• wspólnoty mieszkaniowe 
• spółdzielnie mieszkaniowe 
• towarzystwa budownictwa społecznego 
• JST, ich związki i stowarzyszenia 
• jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną 
• jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną 
• zakłady opieki zdrowotnej i podmioty lecznicze działające w publicznym systemie ochrony zdrowia (mające kontrakt z NFZ). 

Na co można przeznaczyć pożyczkę? 

• ocieplenie budynku 
• wymianę okien i drzwi w części wspólnej 
• remont, modernizację i montaż instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej 
• wymianę źródła ciepła (np. lokalowych piecyków gazowych, pieca centralnego ogrzewania) i podłączenie do sieci ciepłowniczej 
• remont i modernizację instalacji wentylacyjnych 
• montaż instalacji solarnych do ogrzewania wody użytkowej oraz produkcji energii elektrycznej na potrzeby wspólnoty 
• wymianę i montaż instalacji energooszczędnego oświetlenia 
• remont, modernizację i montaż energooszczędnych systemów sterujących oraz napędów. 

Łączna pula środków przeznaczonych na kredyty wynosi ponad 80 mln zł. Pieniądze pochodzą ze środków RPO WM. Zarządza nimi Europejski Bank Inwestycyjny, a funkcję pośrednika finansowego pełni Getin Noble Bank. Kredyt jest udzielany na warunkach atrakcyjniejszych niż na rynku komercyjnym. Stwarza też zachęty zwiększania efektu ekologicznego. Im większe oszczędności osiągniesz w zużyciu energii, tym niższe będzie oprocentowanie twojego kredytu. Jest zatem o co się starać.  

Jak jest finansowany projekt? 

1. z kredytu inwestycyjnego na standardowych warunkach cenowych, tj. WIBOR 3M + marża Banku w wysokości minimum 2,7% oraz prowizja przygotowawcza w wysokości 1%. Ta część finansowania obejmuje 21% wartości finansowanej inwestycji 

2. z preferencyjnego kredytu inwestycyjnego, którego całkowite oprocentowanie wynosi 0,5 x WIBOR 3M. Bank nie pobiera prowizji przygotowawczej od tej części kredytu. Ponadto w przypadku inwestycji, której oszczędności energetyczne przekraczają 60%, całkowite oprocentowanie kredytu wynosi 0%. Preferencyjna część finansowania obejmuje 79% wartości finansowanej inwestycji.  

Zainteresuj się ofertą programów realizowanych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Nie jest to może tak bogaty wybór jak kilka lat temu, ale WFOŚiGW nadal wspiera takie inwestycje na preferencyjnych warunkach. Do JST, spółek prawa handlowego, pozostałych osób prawnych, osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, a także wspólnot mieszkaniowych skierowany jest np. program pn. „Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, zmniejszenie zużycia energii cieplnej oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii”. Udzielane są z niego pożyczki m.in. na bardzo korzystnych warunkach (1-3%). Możesz ją przeznaczyć także na utrzymanie płynności finansowej podczas realizacji projektów realizowanych przy wsparciu z funduszy unijnych. Gdy zrealizujesz projekt bez zarzutu, uzyskasz częściowe umorzenie pożyczki (do 25% wartości wypłaconej kwoty). 

Dla osób fizycznych

Z badań prowadzonych przez producentów systemów ociepleń wynika, że problem niskiej efektywności energetycznej dotyczy ok. 3,6 mln polskich domów jednorodzinnych. Nie mając odpowiedniej izolacji cieplnej i korzystając z przestarzałych kotłów, odpowiadają one prawie w 90% za przekroczenia stężenia pyłu PM10 i PM2,5, a niemal w 98% za przekroczenie stężenia rakotwórczego benzo(a)pirenu. Tu potrzeby są największe i najpilniejsze. 

Z pożyczki JESSICA 2 i preferencyjnego kredytu w Getin Noble Bank nie mogą jednak korzystać osoby fizyczne. Do gospodarstw domowych skierowany jest ogólnopolski program „Czyste Powietrze”, realizowany m.in. przez WFOŚiGW w Warszawie.  

Co można sfinansować z programu „Czyste Powietrze”?  

• wymianę źródeł ciepła starej generacji  
• instalację nowych urządzeń grzewczych spełniających aktualne wymagania techniczne 
• zastosowanie odnawialnych źródeł energii (kolektory słoneczne, mikroinstalacje fotowoltaiczne) 
• wykonanie termomodernizacji budynków jednorodzinnych lub wydzielonych lokali mieszkalnych.  

Wysokość dofinansowania jest uzależniona od dochodu na jedną osobę w gospodarstwie domowym. Przy bardzo niskich dochodach w rodzinie (do 600 zł na osobę miesięcznie) ze środków programu można pokryć do 90% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia. Osoby z dochodami powyżej 1600 zł mogą liczyć już tylko na 30-procentowe wsparcie. Maksymalna wartość kosztów kwalifikowanych, od których liczona jest wysokość dotacji, wynosi 53 tys. zł na budynek jednorodzinny lub lokal. Minimalna wartość przedsięwzięcia to 7 tys. zł.  

To program wieloletni – rozpisany na lata 2018-2029. Zakłada termomodernizację ponad 3 mln budynków lub lokali. Na razie oczekiwanie na decyzję o przyznaniu dofinansowania trwa nawet kilka miesięcy. Później trzeba również czekać na zwrot środków (po zrealizowaniu inwestycji i kontroli, którą przeprowadza doradca WFOŚiGW). Trudniej mają ci, którzy nie posiadają własnych zasobów na rozpoczęcie i przeprowadzenie modernizacji. To niewątpliwie wada. Zaletą jest jego kompleksowość – możesz z niego sfinansować np. przeprowadzenie audytu energetycznego, ocieplenie budynku i wymianę pieca. Zanim przystąpisz do planowania, zapoznaj się dokładnie z warunkami.  

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do osób fizycznych skierował program „Mój Prąd”. Nie dotyczy on wprawdzie bezpośrednio problemu niskiej emisji, ale może zainteresować osoby chcące się przyczynić do ograniczenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Wspiera przedsięwzięcia polegające na zakupie i montażu mikroinstalacji fotowoltaicznych o mocy elektrycznej od 2 kW do 10 kW, służących na potrzeby istniejących budynków mieszkalnych. Kwota jednorazowej dotacji nie może przekroczyć 5 tys. zł i 50% kosztów kwalifikowanych. Z programu mogą korzystać osoby fizyczne wytwarzające energię elektryczną na własne potrzeby, które mają zawartą umowę regulującą kwestie związane z wprowadzeniem do sieci energii wytworzonej w mikroinstalacji. Użytkownicy takich instalacji stają się prosumentami, czyli producentami i konsumentami energii elektrycznej w jednym. Co ciekawe, dofinansowaniu podlegają projekty zakończone przed dniem złożenia wniosku, jednakże z wyłączeniem tych zakończonych przed 23 lipca 2019 r. Jeśli Twoja inwestycja prosumencka jest już wpisana do wniosku o dotację z programu „Czyste Powietrze”, nie możesz korzystać z instrumentu „Mój Prąd”. Nie można łączyć tych dwóch form pomocy na tę samą inwestycję. 

Polecam skontaktowanie się z własną gminą i wypytanie o wsparcie na wymianę źródeł ciepła, termomodernizację lub inne działania proekologiczne. Samorządy bowiem podejmują własne inicjatywy w tym zakresie. Często realizują większe przedsięwzięcia (również wsparte z funduszy unijnych), do których zapraszają mieszkańców. Może się okazać, że gmina daje ci najkorzystniejsze możliwości.  

Opr. Jerzy Gontarz 

Dziennikarze w łaźniach 
Uniwersytet Warszawski dzięki pożyczce pozyskanej w ramach programu JESSICA w poprzedniej perspektywie zyskał nową siedzibę dla Instytutu Dziennikarstwa. Przeprowadził w tym celu kompleksowy remont zabytkowej łaźni Teodozji Majewskiej. Zadania objęły m.in. osuszenie ścian oraz przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych. Pomieszczenia znajdujące się na parterze i pierwszym piętrze są wykorzystywane do celów naukowych, dydaktycznych, promocyjnych i wystawienniczych. W piwnicach obiektu mieszczą się bufet i magazyny. Na realizację projektu pn. „Rewitalizacja budynku dawnej łaźni Teodozji Majewskiej przy ul. Bednarskiej 2/4 w Warszawie” UW pozyskał pożyczkę w wysokości 8,65 mln zł. Koszt całkowity inwestycji to 10,01 mln zł.