Debata „Siła Silver Tsunami”

Kim są silversi? Z jakimi trudnościami się mierzą? Czy mogą liczyć na wsparcie instytucji państwowych? Co jest największą potrzebą tego pokolenia? Te pytania były punktem wyjścia w debacie „Siła Silver Tsunami”, podczas której rozmawiano o wyzwaniach związanych ze starzeniem się społeczeństwa.

To „tsunami” – jak podkreślała prowadząca debatę Beata Borucka, największa polska silver-influencerka, znana jako Mądra Babcia – należy rozumieć jako ponowną falę aktywności. Falę, która buduje, tworzy i aktywizuje. Niesie pozytywną energię, siłę i kreatywność.

Seniorzy w liczbach

Osoby powyżej 60. roku życia stanowią dziś 25,7 proc. polskiego społeczeństwa. Na Mazowszu jest ich 25,1 proc. Jak prognozuje Główny Urząd Statystyczny, w roku 2030 seniorów będzie już 40 proc. Zdecydowaną większość stanowią wśród nich kobiety, często samotne, ze względu na wyższą śmiertelność mężczyzn w tej grupie wiekowej. Dlatego wyzwaniem państwa jest oczywiście zabezpieczenie emerytur, ale również wsparcie działań, które pozwolą na rozwijanie aktywności starszej części społeczeństwa.

Wyjdź z domu

Do utrzymania jak najdłużej sprawności fizycznej i umysłowej przyczynia się aktywność – przekonywały wszystkie uczestniczki debaty. Tymczasem… – Ile procent z miliona trzystu tysięcy seniorów jest na Mazowszu aktywnych? Czyli wychodzących z domu, działających w fundacjach, zespołach, chodzących na kijki, biorących udział w jakichś wycieczkach? – zapytała Elżbieta Bogucka-Lityńska, zastępczyni dyrektora ds. społecznych w Mazowieckim Centrum Polityki Społecznej (MCSP). Odpowiedź szokuje, dziwi, niepokoi… Bo okazuje się, że to zaledwie 3 proc.

Jakie działania z związku z tym podejmuje MCSP, by aktywność pobudzać? – Wspieramy organizacje pozarządowe, które przygotowują różnego rodzaju zajęcia dla seniorów. 50-70 organizacji każdego roku dostaje wsparcie. Na jednorazową imprezę można otrzymać 2,5 tys. zł. Pobudziliśmy uniwersytety III wieku. Najpierw podpisaliśmy umowę z Polską Akademią Nauk, żeby zapewnić im jakość ekspercką. Oferujemy tzw. bon edukacyjny. Wystarczy zebrać nawet parę osób. Chcecie wykładowcę, my zapłacimy. Tylko trzeba do nas napisać – zachęcała Elżbieta Bogucka-Lityńska.

Rozwijanie pasji

Seniorzy rozwijają pasje, na które wcześniej, podczas aktywności zawodowej, brakowało czasu. Na początku listopada tego roku odbył się np. V Przegląd Artystyczny Twórczości Osób Starszych – organizowany przez MCSP. Biorą w nim udział m.in. osoby starsze z województwa mazowieckiego działające w uniwersytetach III wieku (UTW), gminnych radach seniorów, organizacjach pozarządowych oraz oddziałach Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów. Seniorzy przedstawiają swój dorobek artystyczny w trzech kategoriach: taneczno-muzycznej, teatralno-poetyckiej oraz kabaretowo-monologowej. Mogą też zaprezentować swoje rękodzieło artystyczne.

Kluboteka Dojrzałego Człowieka

O działaniach Kluboteki Dojrzałego Człowieka opowiadała Irena Karpowicz, jej wiceprezeska, podkreślając wagę budowania mostów między pokoleniami. – Tworzymy teatrzyki dla dzieci młodszych, organizujemy różne warsztaty, na których przy jednym stoliku siedzą np. trójka małych dzieci z babcią i wspólnie coś robią. Są to również spotkania z młodzieżą. To żywe lekcje historii, bo wśród seniorów są naprawdę cudowni ludzie, którzy mają za sobą ogrom doświadczeń czy przeżyć i potrafią się nimi dzielić. Mieliśmy m.in. wystawę pamiątek po pradziadkach. Były na niej stare niecki drewniane, buty, brzytwa, telefon, pędzle do golenia, żelazko, grzebienie. Później bawiliśmy się z dziećmi w stare zabawy. Graliśmy w ciupy. Organizowaliśmy wyścigi z fajerkami toczonymi na pogrzebaczu. Relacje międzypokoleniowe pobudzają jedną i drugą stronę – opowiadała. – Senior nie chce tylko dostawać, nie chce być tylko biorcą. My chcemy dawać siebie innym, integrować, nie dzielić – podsumowała.

Zagrożenia i potrzeby seniorów

Do tego niezbędna jest przyjazna przestrzeń, w której można spędzać czas, spotkać się, działać. A także wypić tańszą kawę czy herbatę, jak dzieje się to choćby w warszawskiej kawiarni Pora na Seniora.

– Starość jest procesem niezwykle indywidualnym. My sami mamy największy wpływ na to, jaka ona będzie. Przystosowanie się do tego etapu może być bardzo różne. Od aktywności zawodowej czy społecznej, od zaangażowania, wyjazdów, wycieczek, rozwijania hobby, po bierność, domocentryzm i zagrożenie wykluczeniem społecznym – zauważyła Joanna Dolińska-Dobek, dyrektorka Centrum Aktywności Międzypokoleniowej „Nowolipie”. I podkreśliła wagę odkłamywania stereotypowego postrzegania ludzi starszych, zwłaszcza przez młode pokolenie. Wskazała na potrzebę usuwania barier, które utrudniają seniorom aktywne uczestniczenie w życiu społeczeństwa. – Mamy bariery architektoniczne i problem tzw. więźniów czwartego piętra, braku wind. I – aż wstyd o tym mówić w wieku XXI – braku dostępnych toalet publicznych – wymieniała.

Informacja jako klucz

– Kolejny problem wiąże się z dostępem do informacji. Bardzo ważna jest wiedza o lokalnym środowisku, o tym, że coś dzieje trzy ulice dalej, w tej samej gminie, w środowisku lokalnym – zwróciła uwagę Joanna Dolińska-Dobek. Źródłem takich wiadomości są m.in. czasopisma, jak np. Warszawski Miesięcznik Seniorów „#Pokolenia”, współtworzony przez silversów, dostępny także w internecie.

I tu dochodzimy do znaczenia wartości komunikacji – na wielu poziomach. Po pierwsze, chodzi o ożywianie relacji między pokoleniami, które osłabły m.in. przez to, że nie mieszkamy w rodzinach wielopokoleniowych. Po drugie, o inicjatywach skierowanych do starszych członków społeczeństwa trzeba informować inne grupy społeczne. W ten sposób pokazujemy energię i potencjał silversów, a seniorom, którzy wycofali się z życia społecznego, udowadniamy, że mogą jeszcze wiele zrobić w swoim życiu. Po trzecie – inspiracja powinna zataczać coraz szersze kręgi. To sprawi, że fala aktywności będzie się rozlewać na całą senioralną społeczność. Nie tylko w wielkich miastach, ale też mniejszych miejscowościach, łącznie z wsiami.

W obecnym stuleciu cyfrowe narzędzia są nieodzownym elementem informowania i aktywizowania społeczeństwa, także seniorów. Osoby starsze należy oswajać z nowoczesną technologią – zwłaszcza te, które mają wobec niej obawy. To element walki z wykluczeniem cyfrowym.

Seniorzy jako rosnąca grupa społeczna mają ogromny potencjał: wzbogacają życie społeczne. Potrzebują wsparcia, a w zamian oferują doświadczenie, wiedzę i chęć działania. Twórzmy przestrzenie przyjazne dla silversów – takie jak kawiarnie, centra aktywności. Wspierajmy międzypokoleniowe inicjatywy. Właściwie wykorzystany potencjał tej grupy może przynieść korzyści lokalnym społecznościom, jak i całemu krajowi.

Agata Rokita

Najważniejsze wnioski z debaty: Aktywność: kluczem do zdrowia i dobrego samopoczucia jest angażowanie się w życie społeczne i rozwijanie pasji. Integracja: tworzenie przestrzeni sprzyjających kontaktom międzypokoleniowym to ważny krok ku lepszemu społeczeństwu. Informacja: seniorzy muszą być świadomi możliwości, jakie oferują im lokalne środowisko oraz cyfrowe narzędzia.