Polski Akt o Dostępności
Współczesne demokracje zapewniają równość wszystkim swoim obywatelom. Takie same prawa mają osoby ze szczególnymi potrzebami, w tym m.in. seniorzy i osoby z niepełnosprawnościami. Powinny zatem móc bez przeszkód korzystać z powszechnych produktów i usług. Po to jest Polski Akt o Dostępności.
Obiekty użyteczności publicznej bez barier? Tak! Do tego edukacja, kultura czy transport – bez barier. A nawet domy wielorodzinne i wspólna przestrzeń w miastach czy wsiach. Dziś coraz więcej produktów i usług, zwłaszcza tych, od których zależy nasze codzienne funkcjonowanie, musi spełniać wymagania dostępności. Umożliwia on pełniejsze uczestnictwo w życiu społecznym i gospodarczym osobom ze szczególnymi potrzebami. Nic dziwnego, że w proces „udostępniania” powinny się włączać nie tylko instytucje publiczne, ale także firmy.
Co reguluje prawo
Od 2019 r. funkcjonują w Polsce ustawy, które nałożyły na podmioty publiczne obowiązek zapewnienia dostępności architektonicznej, informacyjno-komunikacyjnej i cyfrowej. Dotychczas przedsiębiorcy i organizacje pozarządowe musiały spełnić wymogi ustaw tylko w sytuacji, gdy wykonywały zadania finansowane ze środków publicznych. Ale 28 czerwca 2025 r. wszedł w życie Polski Akt o Dostępności. Zobowiązuje on firmy do takiego dostosowania wybranych produktów i usług, aby mogły z nich korzystać także osoby ze szczególnymi potrzebami. Polski Akt o Dostępności to obiegowa nazwa Ustawy z 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. A ta implementuje unijną dyrektywę zwaną Europejskim Aktem o Dostępności.
Czego dotyczy nowa ustawa
Dostępność staje się standardem, który zwiększa jakość życia nie tylko osób ze szczególnymi potrzebami. Wszyscy na tym zyskamy, bo korzystanie z większej grupy produktów i usług będzie dla nas prostsze. Akt obejmuje konkretną grupę produktów: sprzęt komputerowy, terminale płatnicze, urządzenia do usług telekomunikacyjnych, czytniki książek elektronicznych. Ponadto usługi łączności elektronicznej, cyfrowe w transporcie, bankowości detalicznej czy dostępu do audiowizualnych platform medialnych. Nowe regulacje dotyczą również opakowań oraz instrukcji obsługi produktów. Muszą być one dostępne dla każdego za pośrednictwem zmysłu wzroku, słuchu czy dotyku. A teksty – łatwe do zrozumienia. Po 28 czerwca br. usługi i produkty wprowadzane do obrotu muszą spełniać wymogi dostępności.
Kogo obejmują nowe obowiązki
Ustawa wymienia przede wszystkim te firmy, których działalność wpisuje się we wspomniany katalog produktów i usług. Są wśród nich nie tylko producenci czy usługodawcy, ale także przedstawiciele handlowi, dystrybutorzy oraz importerzy towarów sprowadzanych do UE. Mikroprzedsiębiorstwa (np. małe sklepy internetowe) są na razie zwolnione z tych obowiązków. Ale to nie oznacza, że nie mogą tworzyć i oferować dostępnych produktów i usług. Przedsiębiorcy, którzy dostosują się do nowych wymogów, zwiększą swoją konkurencyjność i zyskają na lojalności klientów.
Szansa dla biznesu, szansa dla Ciebie
Dostępność nie tylko ułatwia życie osobom z niepełnosprawnościami, ale jest też korzystna dla wszystkich użytkowników. Projektowanie uniwersalne (pisaliśmy o nim w nr 1/2025 w artykule „Sztuka udostępniania”) pozwala tworzyć rozwiązania przyjazne dla każdego. Dlatego jako przedsiębiorca możesz uznać to za szansę na poszerzenie rynku. Dostosowanie produktów i usług do wymogów dostępności poprawia reputację firmy. A koszty możesz zminimalizować, uwzględniając potrzeby różnych użytkowników już we wczesnym etapie projektowania. Chcesz się lepiej do tego przygotować? Skorzystaj z inicjatyw finansowanych z funduszy europejskich.
Projektuj uniwersalnie!
Weź udział w programie PARP pn. „Dostępność szansą na rozwój 3” finansowanym z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) i rozwiń swój biznes. Skorzystasz ze szkoleń i doradztwa z zakresu uniwersalnego projektowania produktów i usług, które odpowiadają na potrzeby różnych grup klientów, w tym osób ze szczególnymi potrzebami. Poznasz też przepisy prawa i źródła finansowania swoich pomysłów. Nabory trwają do grudnia 2027 r.
Zdobywaj kompetencje
Czy znasz i rozumiesz problemy, z jakimi spotykają się osoby ze szczególnymi potrzebami podczas korzystania z produktów i usług? Jeśli Twoją aktywność gospodarczą obejmuje Polski Akt o Dostępności, weź udział w naborze „Dostępność Dyrektywa EAA”. To projekty szkoleniowo-doradcze w obszarze dostępności, które również są finansowane z programu FERS. Podczas nich dowiesz się, jakie obowiązki wprowadza ustawa i co musisz zmienić w swojej dotychczasowej praktyce, by dostosować swoje produkty i usługi do nowych wymogów. Szkolenia potrwają do końca 2027 r.
Pożyczki na dostępność
Jeśli jako firma chcesz zainwestować w dostępność architektoniczną, cyfrową lub komunikacyjno-informacyjną, możesz dostać wsparcie z programu „Dostępność Plus – Europejskie pożyczki dla przedsiębiorców” (finansowanie również z FERS). Maksymalna kwota pożyczki to 1 mln zł, oprocentowanie – 0,15 proc. rocznie, a okres spłaty – nawet 10 lat. Po spełnieniu warunków możliwe jest umorzenie do 30 proc. kapitału. Przeprowadź audyt dostępności w zakresie planowanej inwestycji i skorzystaj z oferty. Przy udzielaniu pożyczek Bank Gospodarstwa Krajowego współpracuje z wieloma partnerami w regionach.
Ścieżka do sukcesu
Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki to program, który wspiera innowacje. Zwróć uwagę na konkurs „Ścieżka SMART – nabór tematyczny dostępność”. Możesz zdobyć pieniądze na wprowadzenie nowych produktów dostępnych dla osób ze szczególnymi potrzebami. Mikro-, mali i średni przedsiębiorcy składają wnioski w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Natomiast konkurs dla dużych przedsiębiorstw prowadzi Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
Opracował Jerzy Gontarz
Wszystko o Polskim Akcie o Dostępności. Jakie instytucje mogą Cię skontrolować? Czy każdy może bez przeszkód korzystać z Twoich produktów i usług? Na czym polega certyfikacja dostępności? Na te i wiele innych pytań znajdziesz odpowiedzi w serwisie: www.dostepnosc.gov.pl.